Gaten

Titel: Gaten
Genre: Leuk voor kinderen
Schrijver: Louis Sachar
Uitgever: Lemniscaat

Recensie: Stanley wordt onterecht naar een strafkamp gestuurd waar hij, net als de andere jongens, gaten graaft, maar hij ontdekt er een groot geheim.

Vloek en bestemming

Dit speelt mee in het verhaal: De familie Yelnats heeft al eeuwen een vloek op hun naam staan. Deze vloek loopt als een rode draad door het leven van Stanley, onze hoofdpersoon. Het wordt pas echt interessant als je ontdekt hoe die vloek z’n dagelijks leven beïnvloedt. En wat heeft dit nou met Camp Green Lake, een detentiecentrum voor opgepakte jongens, te maken? Nou, Stanley belandt daar, niet omdat hij iets slechts heeft gedaan, maar omdat er gewoonweg sportschoenen uit de lucht vielen, recht op zijn hoofd. Echt waar! Schoenen van een beroemde honkbalspeler nog wel. En door dat bizarre toeval werd hij beschuldigd van diefstal.

Maar hoe zit het met die vloek? Dat komt door een verhaal van lang geleden. Zijn over-overgrootvader was verliefd, maar maakte een flinke fout. Hij hield zich niet aan een belofte die hij deed aan Madame Zeroni. En voilà, de vloek was geboren. Gek hoe één moment zo’n grote impact kan hebben op zoveel generaties! Als je het mij vraagt, is dit echt een verhaal dat je bijblijft. Het mixt het lot, toeval en de keuzes die je maakt op een manier die je gewoon moet ontdekken. Echt een aanrader!

De setting

Over een vloek gesproken: een superdroog stuk land waar al meer dan een eeuw geen druppel regen is gevallen. Het is er snikheet, de grond is keihard en de zon is meedogenloos. En middenin dat landschap ligt een kamp, een detentiecentrum voor jongens die de fout zijn ingegaan. Hier moeten de jongens, zoals Stanley, elke dag een gat graven. Waarom? Om karakter op te bouwen volgens de kampleiders.

Onze Stanley belandt in Groep D, met allemaal jongens die bijnamen hebben zoals X-Ray en Armpit. En elke dag is hetzelfde liedje: zodra de zon opkomt: graven maar. Met de hitte en de harde grond is dit zeker geen pretje. De begeleiders, zoals Mr Sir, houden alles strak in de gaten. En oh ja, als je denkt iets cools te vinden tijdens het graven? Dan moet je dat gelijk melden. Want misschien is het wel iets waar The Warden, de grote baas van het kamp, blij van wordt. En als je geluk hebt, mag je dan de rest van de dag binnen uitrusten. Maar dat geluk moet Stanley nog vinden. Het is zwaar, maar met de tijd gaat het graven steeds beter. Man, wat een plek om terecht te komen!

Geschiedenis en heden

Het verhaal zit zo lekker in elkaar dat je telkens wordt meegenomen van het heden naar het verleden en weer terug. En geloof me, die uitstapjes naar vroeger zijn nodig om te snappen wat er nú gebeurt. Zo is Stanley dus aan het zweten in Camp Green Lake, maar tegelijkertijd duiken we terug in de tijd om die hele vloek te ontrafelen. Echt zo’n puzzel die je stukje bij beetje in elkaar moet leggen. Als je denkt aan Stanley, die in Camp Green Lake met een schep in de grond zit, denk je niet gelijk aan zijn familiegeschiedenis. Maar wacht maar.

Die vloek waar ik het eerder over had? Die begon bij Stanley’s over-overgrootvader. Hij hield zich niet aan een deal en hoppa: vloek op de hele familie. Maar Camp Green Lake heeft ook een eigen geschiedenis die een grote rol speelt in de familiegeschiedenis van Stanley. 110 jaar geleden was hier een dorp. Maar de inwoners hebben toen een vreselijke daad begaan. En sinds die dag viel er geen druppel regen meer op deze plek.

Mysterie en avontuur

Tijdens het lezen zit je met een brandende vraag: waarom zijn die jongen elke dag gaten aan het graven in die brandende zon? En dan hebben we het nog niet eens over de directrice, The warden. Wat is zij van plan? Wat zoekt ze daar onder de grond? Het knaagt echt aan je, terwijl je dit verhaal verslindt. Het voelt bijna alsof je samen met Stanley in het hete zand zit en elk moment een ontdekking kan doen.

Je gaat dit avontuur in en je wilt twee dingen weten. Ten eerste: wat is het geheim achter die gaten? En ten tweede: komt Stanley hier heelhuids uit en krijgt hij eindelijk zijn rechtvaardigheid? Je blijft maar lezen, want die vragen blijven in je hoofd rondspoken.

Persoonlijke groei

Stanleys groeiproces in dit verhaal is zeer inspirerend. Als je naar het begin kijkt, zie je een jongen die zichzelf kwijt is. Hij was flink aan de zware kant, werd constant gepest en voelde zich klein en onbelangrijk. Zijn zelfbeeld zat helemaal in de prak. Geen vrienden en geen zelfliefde. Echt hartverscheurend.

Dan komt hij in Camp Green Lake en daar verandert zijn hele leven. Onder deze zware omstandigheden komt hij voor het eerst wel écht in contact met andere jongens. En daar, midden in die hitte, tussen het zand en de gaten, zie je iets moois gebeuren. Stanley begint langzaam op te bloeien, vindt zijn plekje en leert om te gaan met zijn nieuwe omgeving en met zichzelf. Ondanks alle ellende groeit hij uit tot een persoon waar hij wel trots op kan zijn! Het verhaal laat zien hoe belangrijk het is om jezelf te ontdekken, hoe je omstandigheden ook zijn. Respect voor Stanley!

Thema’s

Dit verhaal biedt meerdere lagen.
Ten eerste, overleven in die hitte en uitdagingen in Camp Green Lake. Het gaat allemaal over overlevingsdrang, hoe sterk je bent en hoe je je kunt aanpassen aan de meest bizarre situaties.
Dan is er onrecht en rechtvaardigheid. Het is echt te gek voor woorden hoe die jongens worden gestraft: elke dag een gat graven in de brandende zon? Dat noem ik meer een marteling! En waarom wordt een kind zo zwaar gestraft om een paar sneakers?
En racisme. In sommige delen van dit verhaal komt dit duidelijk aan bod.

Walt Disney Pictures heeft een film gemaakt van dit verhaal (2003). Bekijk de trailer van de film hieronder.

Mijn mening

Dit is echt een topverhaal. Het heeft wat weg van een duister sprookje. Het deed me een beetje denken aan Assepoester, maar dan anders. In plaats van een meisje met stiefzusters, heb je hier een jongen met pestkoppen en allebei moesten ze hard werken.
Ik vind het verhaal erg origineel en heel goed uitgewerkt met een strafkamp-avontuur.

Die stukken uit het verleden, top! Ze zijn zo goed ingepast in het verhaal. Het geeft echt diepte.

Het verhaal is lekker opgedeeld, veel korte hoofdstukken met een prima tempo. Zelf kon ik niet stoppen met dit boek totdat ik het verhaal uit had!

Gaten heeft in Amerika de show gestolen. Het boek sleepte daar echt bijna elke jeugdboekenprijs in de wacht. Denk aan The Newbery Medal en The National Book Award. Zelfs Publishers Weekly gaf het de titel Best Book of the Year. Maar het bleef niet alleen bij de VS. Buiten de VS kreeg ‘Gaten’ ook veel liefde en werd vertaald in maar liefst 22 talen. Het boek sleepte nog een paar extra buitenlandse prijsjes erbij. Een prijs uit Italië en onze eigen Zilveren Zoen. Dat zegt genoeg toch?

Ik vind dit boek 5 van de 5 sterren waard.

Waar kan je dit boek kopen/downloaden?

• Bol.com: Hardcover in het Nederlands.
• iTunes: Ebook in het Engels
• Audible.co.uk: Luisterboek in het Engels.

Ik heb het boek in het Engels geluisterd. Het is niet makkelijk om aan een luisterversie te komen, omdat er een fout zit in een hoofdstuk.
Probeer Storytel 14 dagen gratis.
Probeer Nextory 30 dagen gratis. Gebruik de code Jufjannie40 en ontvang een 40 dagen gratis proefperiode.

In dit artikel staan links van affiliatie programma’s. Ik ontvang commissie op uw aankoop via de links. Dit kost u niets extra’s maar het steunt wel mijn website.